Tezgâh üstü piyasalar (OTC veya over-the-counter), emtialar, para birimleri, hisse senetleri, türevler vb. finansal menkul kıymetlerin ve diğer varlıkların alım-satımının tanınmış borsalarda değil de tezgah üzerinde, yani doğrudan ilgili taraflar (alıcılar ve satıcılar) arasında gerçekleştiği piyasalardır.
Tezgâh üstü piyasa veya kısaca OTC piyasası, merkezi olmayan piyasadır, yani merkezi fiziksel konumu yoktur. İlgili taraflar arasındaki anlaşmalar ve iletişim, e-posta, telefon ve özel elektronik alım-satım platformları gibi çeşitli yollarla gerçekleşir. Fiyatlar piyasadaki arz ve talebe göre değişir. İlgili taraflar, aracı kurumların yardımıyla veya sadece kendi aralarında belirli fiyatlarda menkul kıymetler alıp satarlar. Aracı kurumlar ise emirleri eşleştirir, güncel fiyatları paylaşır ve likidite sağlar. Menkul kıymetlerin ve diğer varlıkların fiyatı, emirlerin sayısı, hacmi ve zamanlaması hakkındaki bilgilerin mevcudiyetinden etkilenir.
Tezgâh üstü piyasalarda hisse senetlerinin yanı sıra emtia ve türev ürünlerin de alım-satımı yapılabilir. OTC piyasalarında, resmi borsalar tarafından listeleme için zorunlu kılınan katı normlara uyum sağlayamayan şirketlerin hisse senetleri vardır. Bu işletmeler hisse senetlerini satmak için genellikle OTC mekanizmalarını tercih eder. Ancak, OTC mekanizmasını kullanan şirketlerin hepsi küçük işletmeler değildir, bazı büyük şirketler de tezgah üstü piyasalardan yararlanmaktadır.
OTC Piyasalarının Avantajları
- OTC piyasalarının merkezi yoktur, başka bir deyişle taraflar kendi aralarında menkul kıymetlerin alım satımını yapabilir.
- OTC piyasalarındaki katılımcılar fiyatları belirlemekte özgürdür.
- OTC, borsalarda bulunmayan menkul kıymetlere erişim sağlar.
- OTC piyasaları daha az düzenlemeye tabidir.
- Popüler borsalarda listelenmeyen hisse senetleri OTC piyasalarında bulunabilir.
- Yatırımcılar, daha fazla kazanç elde edebilmek için daha az işlem ücreti öder.
OTC Piyasalarının Dezavantajları
- Düzenleme eksikliği nedeniyle daha fazla dolandırıcılık riski vardır.
- Menkul kıymetlerin veya diğer finansal olmayan araçların fiyatları oldukça değişkendir.
- OTC piyasaları düşük likidite tehdidi oluşturur.
- İşlemlerin sonuçlandırılmasında gecikmeler yaşanabilir.
- OTC piyasaları şeffaflıktan yoksundur.
Tezgâh Üstü Piyasalar veya OTC Piyasaları Nasıl Çalışır?
OTC piyasalarında, yatırımcılar (veya spekülatörler) kendi aralarında menkul kıymetlerin veya diğer ürünlerin fiyatları üzerinde anlaşırlar. Bu piyasalarda menkul kıymetlerin fiyatları, resmi piyasalardaki gibi herkes için aynı olmayabilir. OTC piyasasındaki iki katılımcı, diğer piyasa katılımcılarının haberi olmadan kendi aralarında anlaşma yapabilir.
Genel olarak, OTC piyasalarındaki işlemler, normal borsalardan daha az şeffaf oldukları için daha az düzenlemeye tabidir. Popüler borsalar, varlıkların likiditesini basitleştirir ve bir tarafın temerrüde düşmesi durumunda riskleri azaltır. Ayrıca bu borsalar, piyasadaki menkul kıymet fiyatları üzerinde şeffaflık sağlar.
OTC piyasaları, yatırımcılar için daha geniş platform sağlar. Yatırımcılar bu piyasalarda büyüme olasılığı olan küçük, göz ardı edilen şirketlere yatırım yapma şansına sahip olurlar. Yatırımcılar, satıcılardan doğrudan hisse senedi veya tahvil satın alabilir veya en iyi fırsatlar için aracı kurumlarla anlaşabilir.
OTC Piyasalarındaki Menkul Kıymetler
OTC piyasaları, binlerce menkul kıymetin alım satımına izin verir. En yaygın olanı, oldukça düşük fiyatlardan işlem gören hisse senetleridir. OTC piyasalarında tahviller, yapılandırılmış ürünler ve para birimleri bulunur. Bu piyasalarda alınıp satılan varlıkların arasında resmi piyasalarda işlem görmeyen borçlanma senetleri ve türevler de bulunur. Borsalarda listelenme şartlarını sağlamayan şirketler de sermaye artırımı amacıyla tezgâh üstü piyasalarda işlem görmektedir.
OTC piyasaları, küçük şirketlerin hisse senetlerinin alım-satımına izin vererek piyasalardaki varlıkların likiditesini arttırdıkları için finans dünyasında önemi oldukça büyüktür. Bununla birlikte, OTC piyasalarında işlem gören menkul kıymetler için alıcı veya satıcı bulunmayabilir. Bu nedenle, varlıkların ve menkul kıymetlerin fiyatları, menkul kıymetlerin alım-satımını yapan aracı kurumlara ve diğer piyasa katılımcılarına göre değişir. OTC piyasasındaki bir varlığın likiditesinin yetersiz olması, yatırımcıların işlem yapmasını zorlaştırır.
