Mikro iktisat veya mikroekonomi, farklı ürünlerin değerindeki farklılıkların bireylerin eylemlerini ve ekonomik davranışlarını nasıl etkilediğine odaklanan ekonomi bilimidir. Başka bir deyişle, bu ekonomi dalı, bireylerin, hanehalklarının ve firmaların davranışlarının piyasa üzerindeki etkisini inceler.
Bireyler ve firmalar birbirleriyle etkileşime girdiğinde ve işbirliği yaptığında, etkiler ekonomide hissedilir. Bu etkiler mikro iktisat tarafından incelenir.
Mikroekonomi, makroekonomi ile tamamen çelişkilidir. Mikroekonomi, yalnızca tek bir pazara veya segmente odaklanan daha dar bir kavramdır. Bu ekonomi dalı, ekonominin sadece küçük bileşenlerini yorumlamaktadır, örneğin, ürün arzı talebi kontrol ettiğinde piyasanın dengeye ulaştığını belirtir.
Mikroekonominin Temelleri
Mikroekonomi, tüketicilerin ve firmaların davranışlarını inceler, ve bunu arz ve talep ile ilişkilendirir. Neo-klasik yaklaşım, tüketicilerin ve üreticilerin rasyonel kararlar alarak optimum ekonomik fayda elde ettiğini belirtir. Sonuç olarak, bu analiz işletmelerin, bireylerin ve hükümetin gelecekteki olasılıklara hazırlanmasına yardımcı olur. Şirketler mikroekonomiyi kaynak kullanımı, rekabetçi fiyatlandırma, üretim optimizasyonu ve kesintisiz ürün tedariği için kullanır. Bu teoriye dayanarak, hükümetler vergilerde, sübvansiyonlarda ve hibelerde değişiklikler yapar.
Mikroekonomi öncelikli olarak fiyatlandırma teorisi, gelir teorisi, tüketici davranışı teorisi, üretim teorisi ve marjinal fayda teorisini içerir. Bu analiz, işletmelerin, bireylerin ve hükümetlerin satın alma kararlarına dayalı olarak gelecekteki bir olasılığı öngörür. Mikro iktisat, genel talep ve arzdaki kaymadan kaynaklanan gayri safi yurt içi hasıladaki değişimi inceleyen makroekonomiden tamamen farklıdır. Mikroekonomide, ekonomistler yalnızca tek bir pazara veya segmente odaklanır. Ayrıca mikroekonomi, ürün arzı, talebi kontrol ettiğinde piyasaların dengeye ulaştığını varsayar.
Mikroekonomi ve Makroekonomi Arasındaki Fark Nedir?
Mikroekonomi, bireylerin ve ticari kuruluşların davranışlarından etkilenen belirli bir segmentin veya pazarın arzına ve talebine odaklanan daha tanımlanmış bir akımdır. Buna karşılık, makroekonomi bir ülkenin genel ekonomisini ve enflasyon, resesyon, toplam talep, istihdam ve ulusal çıktı gibi faktörlerin etkisini inceler.
Mikroekonominin dezavantajları vardır, belirli bir sektör veya pazarla sınırlıdır. Toplam talep, toplam arz ve net yurt içi hasıla gibi önemli ekonomik faktörleri göz ardı eder. Ayrıca, ekonominin tam istihdamda çalıştığını yanlış bir şekilde varsayar.
Mikroekonominin Temel Kavramları
Mikroekonomide birkaç anahtar kavram vardır, en öne çıkanları arz, talep, kaynak tahsisi, denge, emek ve üretimdir. Mikroekonomiye göre, bireylerin, hanehalklarının, firmaların ve endüstrilerin ekonomik davranışları ve kararları piyasadaki ürünlerin arzını ve talebini etkiler. Bu ekonomik davranışlar, rekabetçi piyasanın kalitesi olan denge ile de sonuçlanabilir. Denge oluştuğunda, talep edilen ürün miktarının arz ile aynı olduğu ve alıcıların satın alma için ödemeye hazır oldukları miktarın, satıcıların satmak istedikleri fiyat ile aynı olduğu anlamına gelir.
Üretim de mikroekonominin temel kavramlarından biridir. Bu kavram, hammaddelerin mamul mallara veya girdilerin çıktılara nasıl dönüştürüldüğü ile ilgilidir. Malların üretimi için kullanılan kaynaklar da (işçilik maliyetleri vs…) bireylerin ve hanehalklarının ekonomik davranışlarının etkileriyle bağlantılı olarak incelenmektedir.
Mikroekonominin İlkeleri
Mikroekonomi, ekonominin genel ilkelerini takip eder. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
Arz ve Talep
Talep bir süre boyunca arzı aştığında, tedarikçiler ya arzı arttırır ya da fiyatları yükseltir. Fiyatlar yükseldikçe, satışlar azalacağı için talep de ideal olarak azalır. Bu şekilde, tedarikçiler taleple başa çıkmak için harekete geçmek için zaman kazanırlar.
Arz talebi aştığında ise, tedarikçiler ya arzlarını azaltırlar ya da satılan ürünlerin fiyatlarını düşürmek zorunda kalırlar. Bu durumda ise üreticilerin stok fazlası olur. Yani fiyatlar düştüğünde talep artar ve arza eşit olur.
Hem arz hem de talep optimum düzeyde olduğunda, bir denge durumu sağlanır. Talep ve arz ile denge durumu arasındaki korelasyon, fiyat ve talep dışındaki diğer tüm faktörlerin sabit kaldığını varsayar.
Fırsat Maliyeti
Tüketici, sınırlı kaynaklara (para) ve sınırsız seçeneklere (fırsatlara) sahiptir. Tüketicinin verdiği kararın fırsat maliyeti, bir olasılığı diğerine tercih ederken kaybedeceği veya kaçıracağı şeyin değeridir. Örneğin, Mehmet’in, bir araba satın almayı planladığını ve hatchback yerine bir SUV tercih ettiğini varsayalım. Bu durumda Mehmet, bir hatchback seçmemenin fırsat maliyetini üstlenir.
Azalan Marjinal Fayda Yasası
Bu mikroekonomi kavramı, tüketicilerin faydasını maksimize etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Azalan marjinal fayda yasası, tüketicilerin satın alma kararlarında çok önemli bir rol oynar. Bu ilke, belirli bir ürüne olan talebin, bir müşteri tarafından tüketilen her ardışık birim ile azaldığını vurgular. Örneğin, bir kişi dondurma alır, tüketir ve sonra bir tane daha alır. Sonunda, üç dondurma aldıktan sonra artık daha fazla dondurma istemiyor ve satın almayı bırakıyor.
Giffen Paradoksu
Giffen mallarının fiyatı yükseldiğinde talep düşmez. Bu gerekli ürünleri benzersiz kılan, fiyat ve talep denklemidir. Bu tür istisnai mallara, talep eğrisinin pozitif eğimli olduğu “Giffen malları” denir.
Örneğin, petrolün fiyat artışı talebi azaltmaz. Giffen malları olarak kabul edilebilmesi için ürünlerin aşağıdaki kriterlerden bazılarını karşılaması gerekir:
- İkame ürünlerin eksikliği.
- Alternatif ürünler kalitesiz olmalıdır.
- Ürüne harcanan tutar, müşterinin bütçesinin önemli bir bölümünü oluşturmalıdır.
Veblen Etkisi
Veblen malları, Giffen mallarına benzer. Bunlar statü, saygınlık veya lüksün sembolü olarak kabul edilen, tüketicilerin daha yüksek bedel ödemeyi kabul ettikleri ürünlerdir. Tipik örnekler arasında Bentley, mücevherler ve değerli taşlar bulunur. Fiyatlar yükseldikçe, talep de artar. Tüketicilerin bu davranışı statü göstergesi ile ilgilidir.
Gelir ve Esneklik
Gelir arttıkça, üstün kaliteli ürünlere olan talep de artar. Ayrıca gelir düştüğünde talep de azalır. Alternatif olarak, fiyat düştükçe tüketiciler daha fazla ürün satın alabilir. Her iki durumda da müşterinin satın alma gücü yükselir. Buna karşılık, Giffen ve Veblen malları esnek olmayan fiyat talebinin örnekleridir.
İkame ve Esneklik
İkame etkisi: Fiyatlar tüketicilerin karşılayabileceğinden daha yüksek olduğunda, tüketiciler daha ucuz alternatif ürünü tercih edebilir. Fiyat nedeniyle talepte meydana gelen bu değişim davranışına talebin fiyat esnekliği denir.
Örneğin, deri ceket fiyatları yükselirse tüketiciler kış aylarında trençkot almayı tercih edebilir.
Mikroekonominin Kullanım Alanları
Mikro iktisat, ekonominin önemli bir dalıdır, birçok durumda onu makroekonomiden daha değerli kılan önemli faydaları vardır.
Mikroekonominin kullanım alanları şunlardır:
- Mikro iktisat, piyasadaki belirli koşulların bireylerin, hanehalklarının, firmaların ve endüstrilerin ekonomik davranışlarından ve kararlarından nasıl etkilendiğine dair fikir verir.
- Tüketici davranışlarının ürünlerin fiyatları, talep, üretim, tahsis ve malların dağıtımı üzerindeki etkilerini inceler.
- Mikroekonomi, bireylerin, firmaların veya hanehalklarının belirli kararları veya eylemleri nedeniyle piyasada oluşabilecek belirli eğilimleri tahmin eder.
- Yatırımcılar ve piyasa analistleri genellikle mikroekonomi yoluyla piyasa içgörüleri elde ederler.
