Marksizm, Alman filozoflar Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından 1848’de kapitalistler ve işçiler arasındaki sınıf mücadelesini tanımlamak için geliştirilen sosyal, ekonomik ve politik bir doktrindir. Marksizm, kapitalizmin özelliklerini ve etkilerini derinlemesine analiz eder ve onun yerine komünizmi getirecek bir toplumsal devrimi savunur.
Kapitalist ekonomi, işçi sınıfını, üretkenliği ve sosyoekonomik ilerlemeyi etkilerken sermaye biriktirmeye odaklanır. Marx, bu sistemi, işçiler arasında işletme sahiplerine karşı nefret duygusu uyandırdığı için eleştirdi. Marksist sınıf çatışması ve marksist ekonomi, güç dengesizliklerini, sınıf mücadelesini ve toplumsal dönüşümü açıklayan marksizmin temelleridir.
Marksist Teori
Marksist teori, sosyal sınıf düzenini ortadan kaldırmak gibi tek bir hedefe odaklanır. Marx’a göre kapitalizm, işçilerin sömürülmesine ve yabancılaşmasına sebep olarak sınıf mücadelesine yol açar. Ayrıca, kapitalistler ekonomik ve politik güçlerini kaybettiklerinde, işçilerin üretim araçlarına el koyacağını öne sürmüştür.
Marx, insanlar arasında sosyal sınıflarına veya statülerine göre hiçbir ayrım olmadığı bir toplum yaratmayı savunmuştur. Marx’a göre böyle bir toplumda, her birey ortak amaç ve refah elde etmek için işbirliği yapar.
Marx, işçi sınıfının sorunlarını detaylıca analiz etmiştir. Marx’ın fikrine göre, kapitalizm, işletme sahiplerini ve toplumun zengin kesimini ödüllendirir. Bu yüzden kaçınılmaz olarak işçi sınıfının giderek daha da yoksullaşmasıyla sonuçlanacağını kuramlaştırmıştır. Sonuç olarak, kapitalist toplumun iki sınıf türünden oluştuğunu öne sürmüştür – Burjuvalar (işletme sahipleri) ve Proletarya (işçi sınıfı).
- Burjuvazi – Burjuvalar, zenginliğin çoğuna sahip olan, tesisler, ekipman, malzemeler vb. gibi üretim araçlarını ve proletaryayı yöneten kapitalistlerdir. Mevzuatı ve mülkiyet haklarını etkilemek, ve böylece işçileri yönetmek için ekonomik ve politik olarak yeterince güçlüdürler (Marksist teoriye göre).
- Proletarya – Bu sınıftaki insanlar, hammaddeleri mamul mallara dönüştüren işçilerdir. Ancak, üretim araçları üzerinde hiçbir kontrolleri yoktur. Ayrıca ekonomik durgunluk dönemlerinde daha az ücret ve işsizlik gibi sorunlarla karşı karşıya kalırlar, bu yüzden devrimci olmaya karar verirler (Marx’ın teorisine göre).
Marx, işçi sınıfının bir gün devrim yapacağına ve kapitalizmi sona erdireceğine inanıyordu. Ancak, modern dünyada durum böyle değil. Marksist teorinin ana noktaları şunlardır:
- Burjuvazi, proletaryayı mümkün olan en düşük ücreti ödeyerek sömürür.
- Proletarya, eşitliği savunmayan kapitalist ekonomiye isyan eder.
- İşçi sınıfı devrimle toplumsal ve gelir eşitsizliğinden kurtulur.
- Eşitlik, sosyal statüyü ve kâr odaklı düşünceyi ortadan kaldırır.
- Bu devrim, kapitalizmi komünizmle değiştirir.
Marksizm ile İlgili Örnek
Marksizm kavramını daha iyi anlamak için aşağıdaki örneğe bakabilirsiniz:
Biri burjuva sınıfından, diğeri işçi sınıfından iki kişi olduğunu varsayalım. Farklı sosyal sınıflardan geldikleri için arkadaş olmaları imkansız gibi görünse de aralarındaki dostluk, çatışmalara yol açacaktır.
İş veya maddi mülkiyetteki bir kayıp, kapitalisti pek rahatsız etmeyebilir, ancak işçi sınıfındaki kişi için bu ciddi sorun olabilir. Hatta bu sorun, işçi için hayatta kalma meselesi haline gelebilir.
Burjuva, meselelere her zaman kapitalist felsefeyle bakacaktır. Marksizm ideolojisinin devreye girdiği yer burasıdır. Marx, marksizmin yalnızca işçi sınıfı ile kapitalistler arasındaki ilişki olmadığını, aynı zamanda hiç bitmeyen düşünce, eylem, mücadele ve başarı çatışması olduğunu öne sürmüştür.
Marksizm, Komünizm, Sosyalizm ve Kapitalizm
Marksizm
Bu felsefe, komünizmi hararetle destekler ve işçi sınıfının sosyal ve ekonomik devrimine inanır. Marksist teoriye göre, kapitalist sistemde proleterler, kapitalistleri devirerek ekonominin ve üretim araçlarının kontrolünü ele geçirir.
Komünizm
Komünist ekonomide toplum, fabrikalar ve araziler gibi üretim araçlarını kontrol eder. Böylece özel mülkiyet kavramı ortadan kalkar ve sınıf ayrımının olmadığı ancak eşitliğin olduğu bir toplum oluşur.
Sosyalizm
Sosyalizm, komünizme benzer. Sosyalist ekonomide, toplumdaki tüm bireyler üretim araçlarının sahibidir. Dolayısıyla, kamusal veya kolektif mülkiyet fikri, sosyalizmin temel özelliğidir.
Kapitalizm
Kapitalist ekonomi, ağırlıklı olarak özel şirketlerin üretim araçlarına sahip olduğu ve bunları kontrol ettiği bir sistemdir. İşletme sahipleri, karı maksimize etmek için arz ve talebi belirleme özgürlüğüne de sahiptirler. Kapitalizm, özel mülkiyete sahip olma özgürlüğünü koruyan yasal çerçeve oluşturur.
Hong Kong, İsviçre ve Singapur kapitalist ekonominin örnekleridir. Bu ülkeler, pazarlarının kapılarını küresel ticarete açarak ve maliye politikalarını yeniden yapılandırarak ekonomik dinamizm için tutkuyla çalışmaktadır. İşçi sınıfı çatışmalarından ve bozulan ilişkilerden kaynaklanan Marksizm ideolojisi, böyle durumlara karşı çıkmaktadır.
Marksizm ile İlgili Eleştiriler
Marksizm felsefesi, anti-kapitalist ideolojisi nedeniyle birçok eleştiri almıştır. Marx, yoğun rekabet ve düşük kaliteli çıktı nedeniyle kapitalizmin başarısız olacağından ya da işçi sınıfının kapitalist sistemi tamamen mahvedeceğinden korkuyordu. Marx, kapitalist ekonomide tekellerin, arz-talep dengesizliğinin, iş kayıplarının ve krizlerin ortaya çıkmasıyla kapitalizmin kendi kendisini yok ederek, topluma zarar vereceğine inanıyordu. Ancak bu tür sorunlar hiçbir kapitalist ekonomide kalıcı hasarlar bırakmamıştır.
Aksine dünya, artan rekabet, arz ve talep, tüketim ve ücretler sayesinde sanayileşmede devrime tanık olmuştur.
Marksist teoriye yönelik bir başka eleştiri, birçok sosyalistin ve tarihçinin proleter devrimin her zaman toplumsal düzeni getirmeyeceğine inanmasıdır.
