Kaldıraç, yatırım yapmak veya işlem yapmak için ödünç alınan parayı kullanmaktır. Kaldıraç, gayrimenkul satın alımından borsa spekülasyonuna kadar birçok şeyi finanse etmek için kullanılabilir. İşletmeler büyümelerini finanse etmek için yaygın olarak kaldıraç kullanır, aileler ev satın almak için mortgage borcu şeklinde kaldıraç kullanır ve finans uzmanları yatırım stratejilerini uygulamak için kaldıraç kullanır.
Kaldıraç Türleri
Kaldıraç, kişisel finans, yatırım ve iş dünyasında farklı anlamlara sahiptir. Ancak her durumda kaldıraç, finansal veya ticari hedefe ulaşmak için borcun kullanılmasıdır. Bazı kaldıraç türleri aşağıda listelenmiştir:
1. İş Dünyasında Kaldıraç
İşletmeler yeni projeler için envanter alımını finanse etmek ve operasyonlarını genişletmek için kaldıraç kullanır.
Birçok işletme için borç para almak, işlemleri finanse etmek için özsermaye kullanmaktan veya varlıkları satmaktan daha avantajlı olabilir. Şirketler, tahvil ihraç ederek veya kredi alarak kaldıraç kullanabilirler, böylece hisseleri satmaya gerek duymazlar.
Kaldıraç, özellikle çok fazla sermayesi veya varlığı olmayan küçük işletmeler ve startup’lar için yararlı olabilir. Küçük işletme kredileri kullanarak, şirketinizdeki ticari faaliyetleri finanse edebilir ve kâr elde etmeye başlayana kadar şirketinizi ayakta tutabilirsiniz. Kredi çektiğinizde, faiz ödemeleri vergiden düşülebilir ve kaldıraç kullanımını daha da avantajlı hale getirebilirsiniz.
Yatırımcılar, işletmeleri değerlendirirken, şirketin finansal kaldıracını ve faaliyet kaldıracını dikkate alır.
Finansal kaldıraç, bir şirketin hissedarlarının yatırım yaptığı para miktarı (özsermaye olarak da bilinir) ile ilgili olarak ne kadar borcu olduğunu gösterir. Bu önemli bir rakamdır, çünkü bir şirketin topladığı fonlarla tüm borçlarını ödeyip ödeyemeyeceğini gösterir. Borç-özsermaye oranı yüksek olan bir şirket, genellikle borç-özsermaye oranı düşük olan bir şirketten daha riskli bir yatırım olarak kabul edilir.
Faaliyet kaldıracı ise ödünç alınan parayı hesaba katmaz. Bu kaldıraç türü, şirketin sabit maliyetlerin değişken maliyetlere oranıdır. İmalat firmaları gibi ciddi düzeyde sürekli giderleri olan şirketler, yüksek faaliyet kaldıracına sahiptir. Yüksek işletme kaldıracı, şirketin başı belaya girdiğinde, şirketin sabit maliyetleri nispeten yüksek olacağı için kâr elde etmenin daha zor olacağını gösterir.
2. Kişisel Finansta Kaldıraç
Kişisel mali durumunuz söz konusu olduğunda, kaldıracı ne sıklıkta kullandığınıza şaşırabilirsiniz. Bir varlık elde etmek veya potansiyel olarak paranızı arttırmak için borç alırsanız, kaldıraç kullanmış olursunuz. Aşağıdaki durumlarda kaldıraç kullanırsınız:
- Ev satın alırken: Krediyle ev satın aldığınızda kaldıraç kullanırsınız. Kredi borcunuzu ödediğinizde sermaye veya mülkiyet oluşturmuş olursunuz.
- Öğrenci kredisi alırken: Okul için borç para aldığınızda, borcunuzu eğitiminize ve geleceğinize yatırım yapmak için kullanırsınız. Zamanla, diplomanız sayesinde kazançlı iş bulma potansiyelinizi arttırmış olursunuz. Yüksek maaşlı iş ile borçla finanse edilen ilk yatırımınızı telafi edebilirsiniz.
- Araba satın alırken: Araba satın almanız gerekiyorsa, dikkatli kullanılması gereken bir kaldıraç şekli olan taşıt kredisi ile satın alabilirsiniz. Arabalar zamanla değer kaybeder. Ancak genellikle iyi yatırım getirisi elde etmek yerine ulaşım için araba satın alıyorsunuz, ve araba sahibi olmak gelir elde etmeniz için veya tasarruf yapmak için gerekli olabilir.
Kişisel yaşamınızda kaldıracı kullanmadan önce, artıları ve eksileri incelediğinizden emin olmalısınız, çünkü borca girmenin ciddi sonuçları olabilir.
3. Yatırımda Kaldıraç
Kaldıraç, yatırımcılara kazançlarını arttırmaları için güçlü bir araç sunabilir, ancak yatırımda kaldıraç kullanmak riski de arttırır. Yatırımda kaldıraç, “kaldıraçla işlem yapma” olarak adlandırılır ve büyük kayıp potansiyeli nedeniyle özellikle deneyimsiz yatırımcıların dikkatle kullanması gereken bir yatırım tekniğidir.
Kaldıraçlı İşlem Nedir?
Kaldıraçlı işlem, varlık (hisse senedi, kripto para, emtia vs…) satın almak (long veya uzun pozisyon) veya satmak (short veya kısa pozisyon) için ödünç alınan paranın kullanılmasıdır. Kaldıraçlı işlemler, genellikle, ana yatırım hesabı türlerinden biri olan marj hesaplarında (margin account) gerçekleşir.
Marj hesabı ile, paranızı teminat olarak kullanarak daha büyük yatırımlar yapmak için aracı kurumdan borç para alabilirsiniz. Satın aldığınız varlıklar ve hesabınızdaki size ait olan para, kredi için teminat görevi görür ve komisyoncu sizden faiz alır. Kaldıraçlı işlem yapmak, olası kazançlarınızın yanı sıra olası kayıplarınızı da arttırır.
Varlıklarınızın değeri düşerse (pozisyonunuz “long” veya “uzun” ise), aracı kurum teminat tamamlama çağrısı yapabilir ve minimum özsermaye gereksinimini karşılamak için hesabınıza daha fazla para veya menkul kıymet yatırmanızı isteyebilir. Ayrıca, sözleşmeye uygun ise, size haber vermeden hesabınızı tekrar iyi duruma getirmek için marj hesabınızdaki varlıkları satabilir.
Özet
İşletmeler ve bireyler daha verimli yatırımlar yapmak için borç alırlar. Bireyler için kaldıraç, ev, hisse senedi veya araba satın almanın en popüler yollarından biridir.
Kaldıraç, işlem başarılı olduğunda oldukça yararlı olabilir, fakat faiz ödemelerine ayak uyduramadığınızda, ciddi sonuçları olabilir.
Özellikle de size ait olmayan para ile menkul kıymetlere yatırım yapmak oldukça risklidir, çünkü piyasayı kimse tahmin edemez.
