Forex piyasasının birincil amacı, şirketlere uluslararası ölçekte finansal işlem yapmaları için kolay ve anlaşılır bir yol sağlamak, işletmelerin, bankaların ve ülkelerin bir para biriminden diğerine kolay ve hızlı bir şekilde geçmesine olanak sağlamaktır. Forex, dünyanın en büyük finans piyasalarından biridir, ve bu piyasada her gün trilyonlarca doları aşan işlemler gerçekleşiyor.
Örneğin, ABD merkezli bir şirket Birleşik Krallık’tan mal ithal ediyorsa, bu mallar için ihracatçının para birimiyle, bu durumda İngiliz Sterlini ile ödeme yapabilir ve forex piyasası bu olanağı sunabilir. Alternatif olarak, bir şirket, siparişte herhangi bir kur dalgalanmasını önlemek için döviz kurunu bir forward sözleşmesinde satın alarak gelecekteki kuru önceden belirlemeye karar verebilir. Aslında bu tür işlemler, döviz kurunun dengelenmesine yardımcı olabilir. Bu işlemler ayrıca malların fiyatını sabitlemeye yardımcı olabilir, ancak aynı şekilde, döviz kuru farklı yöne hareket ederse şirket potansiyel tasarruflarını da kaybedebilir. Bu, birçok şirketin forex piyasasında işlem yaparken, gelecekte bir oranı sabitlemek veya mevcut geçerli oranlarda takas yapmak için yaptığı bir işlemdir, ve her iki durum için de avantaj ve dezavantajlara sahiptir.
Günümüzün modern döviz kuru sistemi, 1970’lerde ülkelerin önceki sabit kur sisteminden kademeli olarak serbest dalgalı döviz kurlarına geçmesiyle oluşturuldu. Sabit oranlar sistemi altında, döviz kurları Bretton Woods olarak bilinen bir sistem kullanılarak sabitleniyordu.
Geçen yüzyıl boyunca, pek çok nedenden dolayı döviz kurlarını kontrol altına almak için birçok girişimde bulunuldu. Bretton Woods anlaşması ve ondan önceki 1950’lerin Marshall Planı, altını standart olarak kullanarak küresel çapta döviz kurlarını sabitleme girişimleriydi. Basit bir ifadeyle, altın için bir fiyat üzerinde anlaşmaya varılacaktı ve herhangi bir döviz kuru buna göre kote edilecekti.
Tüm bu girişimler nihayetinde başarısız oldu ve 1970’lerin başlarında Bretton Woods anlaşmasının çökmesinin ardından, ABD doları fiili küresel rezerv para birimi olarak belirlendi. ABD doları, dünyanın dört bir yanındaki bankalar tarafından (ülkenin resmi para biriminden sonra) en yaygın olarak tutulan para birimidir. Bu nedenle ABD doları, dünyanın en büyük ekonomisinin para birimi olduğu ve ABD Federal Rezervi tarafından desteklendiği için son derece güvenli para birimi olarak kabul edilir.
Altın standardı ise, anlaşma kapsamında ons başına sabit bir fiyat olarak belirlenen altının fiyatına dayalı bir model kullanarak para birimlerini altına bağlama girişimiydi. Bu girişim de diğer birçok sistem gibi başarısız oldu, detaylı bilgi için “Altın Standardı Nedir?” başlıklı yazıya göz atabilirsiniz.
Bretton Woods anlaşmasının sona ermesi, neredeyse dünya çapında benimsenen serbest dalgalı para birimi modelinin başlamasına sebep oldu. Bugün forex piyasasında, birçok döviz kuru serbest dalgalanmaya bırakılıyor, ve piyasa güçleri bu oranları yükseltip alçaltıyor. Bazı ülkeler para birimlerini ABD dolarına sabitlemeye devam ediyor.
Forex Piyasasında Ana Katılımcılar
Basit bir ifadeyle, forex piyasasında her biri oldukça farklı hedefleri ve stratejileri olan beş ana piyasa katılımcısı grubu vardır. Fiyatları neyin yönlendirdiğini ve forex piyasalarının günlük haber ve analiz akışına neden tepki verdiğini daha iyi anlamak için bunların rolünü anlamak gerekiyor.
Ana gruplar aşağıdaki gibidir:
- Piyasa yapıcılar
- Çok uluslu şirketler
- Spekülatörler
- Merkez bankaları
- Bireysel piyasa katılımcıları
