Her biri kendi para birimine sahip yaklaşık 200 ülke ve bağımsız devlet ile, hangi para birimlerinin ne zaman işlem yapılacağına karar vermek göz korkutucu bir görev olabilir. Aslında, sorun bundan çok daha ciddidir, çünkü forex piyasasında, her para birimi diğerine karşı kote edilir, bu da tam anlamıyla tüm olası kombinasyonları kapsayan binlerce para birimi çifti ile sonuçlanır.
Ama endişelenmeyin. Forex eğitim kılavuzunun bu ilk bölümünde Forex piyasasının temeli olan popüler para birimlerini inceleyeceğiz.
Forex piyasasının son birkaç yılda nasıl değiştiğini açıklamanın hem uygun hem de alakalı olduğunu düşünüyoruz. Bunun katalizörü, dünya ekonomilerini dik bir düşüşe ve nihayetinde derin durgunluğa sürükleyen eşikaltı ev kredisi krizi tarafından 2007 yılında tetiklenen finansal kargaşaydı. Lehman Brothers ve Bear Stearns gibi bankalar, krizin gerçek kapsamı ortaya çıktıkça çöküşe geçti. Avrupa’da durum o kadar şiddetliydi ki, birkaç ülke iflasa yaklaşmıştı. Bu ciddi sorun Avrupa Merkez Bankası’nın müdahalesiyle ortadan kaldırılmıştı.
Tüm bunların Forex piyasası üzerinde ne gibi bir etkisi oldu? Kısa cevap – dramatik. Değişimin ana itici güçleri ABD, Avrupa, Japonya ve dünyadaki diğer büyük ekonomilerin merkez bankaları oldu. Bunların her birinin farklı şekillerde uyguladığı yöntem – niceliksel genişleme veya parasal genişleme (quantitative easing) olarak adlandırılan bir süreci kullanarak etkili bir şekilde para basarak Forex piyasasını yönlendirmektir.
Bu yüksek riskli konut kredisi krizinde bankalar durgun ekonomilerdeki büyümeyi teşvik etmek amacıyla faiz oranlarını düşük veya ultra düşük seviyelere düşürmeye zorlanmıştır. Bu, “dibe doğru yarış” olarak adlandırılan duruma yol açtı. Başka bir deyişle, her ülkenin merkez bankası kasten düşük faiz oranını korumaya çalışıyordu, ve bu da ihracat pazarını korumaya yardımcı oluyordu. Bu tarz durumları özellikle ABD, Japonya ve Çin gibi ülkelerde görmek mümkündür. Bu olaylar dizisi serbest döviz kurları sistemini değiştirdi ve sonraki yıllarda devam edecek bir özellikti.
Forex piyasasının son yıllarda yaşanan olaylar tarafından büyük ölçüde değişime uğradığını kabul etmek dışında, mevcut durum hakkında yapabileceğimiz hiçbir şey yoktur. Küresel finans krizinin etkileri azalmaya başladığı için belki önümüzdeki birkaç sene içinde normale dönebilir. Forex yolculuğunuza 20 yıl önce başlasaydınız, daha az karmaşık piyasada işlemler yapıyor olurdunuz, en azından daha öngörülebilir işlemler yapabilirdiniz.
Forex piyasasında en önemli ve popüler para birimlerini incelemeye başlayabiliriz.
ABD Doları
ABD doları her açıdan bir numaralı para birimidir, ne de olsa dünyanın en büyük ekonomisi ABD’dir. Dünyada çapında neredeyse her banka, döviz rezervlerinin en büyük yüzdesini ABD doları olarak tutmaktadır. Bunun nedeni basittir – ABD doları güvenli olarak görülmektedir.
Dolar, dünyanın en büyük ekonomisinin temelini oluşturuyor. Bretton Woods altın standardının sona ermesinden bu yana, ABD doları, birinci rezerv para birimi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca ABD doları, ABD tahvillerindeki en büyük borç piyasasının kalbinde yer almaktadır. Son olarak, hem petrol hem de altın dahil olmak üzere tüm emtialar ABD doları cinsinden fiyatlandırılır.
Sonuç olarak, ABD doları “güvenli liman” para birimi olarak sınıflandırılır. Başka bir deyişle, kriz ortamında veya piyasada herhangi bir ciddi sorun yaşandığında, ABD doları güvenli para birimi olarak görülür. Bu nedenle, yatırımcılar ve spekülatörler servetlerini korumak veya kazanç elde etmek için ABD tahvil piyasasından yararlanırlar. Başka bir deyişle, ABD doları nihai risk barometresidir, Forex piyasasının dengelendiği dayanak noktasıdır ve aslında birçok yönden akıllı yatırımcı olmak için yapılabilecek şeylerden biri ABD doları hakkında net bir görüşe sahip olmaktır.
Euro
Kelimenin tam anlamıyla siyasi bir para birimi olan euro, birçok Avrupa ülkesinin para birimidir ve finans dünyasına ilk olarak 1999’da girmiştir. Politikacılar tarafından, birleşik bir Avrupa yaratmak için yüzeysel olarak tanıtılmıştır. Euro, teoride ABD ve Çin’in büyük endüstriyel güçlerine dünya ticaretinde meydan okuyabilecekti. Bu para birimi Avrupa kamuoyuna bu şekilde sunulmuştu. Tarih elbette çok farklı bir hikaye anlatır, bu tür parasal birlikler her zaman nihayetinde başarısızlığa uğrar, çünkü siyasi birlik olmadan parasal birlik olamaz, Avrupa’nın da durumu ortadadır. Daha uzun vadede tarih, euro’nun ölüme mahkum olduğunu göstermektedir.
2007 krizinden bu yana, euro sendeledi ve bir krizden diğerine yalpaladı, ancak yıllar geçtikçe piyasalar, bu durumlara alışmıştır.
Japon Yeni
Japon yeni, bazıları açık ve bazıları gizli olmak üzere çeşitli faktörlerden büyük ölçüde etkilenen bir para birimidir ve bu da onu en önemli para birimlerinden biri yapar. Kendine has bir özelliği vardır, euro ve ABD doları gibi para birimlerinden farklıdır. Bunun nedenlerinden biri, Japonya’da 1980’lerin sonlarında ucuz krediye dayalı bir ekonomik balonun neden olduğu finansal krizdir. Balon nihayet 1990’da birkaç bankanın iflas etmesiyle ve konutlara el konulmasıyla aniden patlamıştır.
O zamanlar, İkinci Dünya Savaşı’ndan kurtulup dünyanın önde gelen ihracatçı ülkelerinden biri haline gelen Japonya hâlâ ekonomik bir mucize olarak görülüyordu. Japonya Merkez Bankası harekete geçmek zorunda kaldı ve ülke durgunluğa saplanmışken, ülkedeki büyümeyi canlandırmak amacıyla faiz oranlarını neredeyse sıfıra düşürmekten başka seçeneği yoktu. Bu, faiz oranlarının ultra düşük seviyelerde kalmasıyla birlikte, o zamandan beri Japonya ve ekonomisinin bir özelliği olarak kaldı.
İngiliz Sterlini
İngiliz Sterlini veya kısaca sterlin, en önemli para birimlerinden biridir. İngiliz hükümeti yerel para birimini korumak için elinden gelenini yapar ve bu konuda oldukça deneyimlidir. Sterlin, Avrupa’daki birçok probleme rağmen, siyasi olarak içeride ve parasal olarak dışarıda kalıyor, bu da tahmin edebileceğiniz gibi Avrupa’daki birçok kişiyi mutsuz etmektedir.
