Risk, iş dünyasında alınan her kararın doğasında vardır. Hisse senedi yatırımında da durum tespiti ve uygun bir strateji olmadan, herhangi bir eylemin riski oldukça yüksek olur.
Hisse senedi yatırımları her zaman yüksek riskli, yüksek getirili yatırımlar olmuştur. Bunun nedeni, uygun ekonomik koşulların olduğu zamanlarda, şirketlerin daha iyi performans göstermesi ve bu şirketlerin hisse senetlerinin değer kazanmasıdır.
Gereksiz teknoloji, öngörülemeyen rekabet veya yetersiz yönetim gibi belirli bir işi etkileyen bazı olumsuz faktörler de vardır. Savaş veya küresel ve ulusal düzeydeki ekonomik faktörler de borsayı bir bütün olarak olumsuz etkileyebilir. Böyle durumlarda hisse senetleri değerini kaybeder ve yatırımcılar da servetlerini kaybeder. Bu, yatırımcıların yatırım yapmaya karar verdiklerinde üstlenmeleri gereken doğal risklerdir.
Peki, bu tür risklerden kaçınmanın yolu var mı? Yoksa yatırım yapmayı tamamen bırakıp kendi işlerimizi mi yürütmeliyiz? Yoksa sadece kaybetmeyi göze alabileceğimiz tutarla mı yatırım yapalım? Bunun kesin cevabı yoktur. İş dünyasında riskten kaçamazsınız, fakat risk yönetimi ile riskleri azaltabilirsiniz. Risk yönetimi, piyasa oynaklığının yatırımlarınız üzerindeki etkisini en aza indirmektir.
Yatırımda Risk Yönetiminin İşlevleri
- Yatırımcıların, riske göre daha yüksek getiri olasılığı sunan piyasadaki en iyi yatırım seçeneklerini belirlemelerini sağlar.
- Hisse senedi türleri ve çeşitli varlık kategorileri arasında çeşitlendirme yoluyla zarara uğrama olasılığınızı önemli ölçüde azaltır.
- Satın alınacak veya satılacak fiyatların belirlenmesi hakkında bilgi sağlar.
Borsada Risk Türleri
Sistematik Riskler
Sistematik risk, menkul kıymet türleri arasında genel bir gerileme dönemini (ekonomik kriz veya savaş vb.) ifade eder. Bunlar genellikle ani ve tahmin edilemez gelişmelerdir. Problem ortaya çıkar çıkmaz piyasa panikle tepki verir, çünkü genellikle başlangıçta çok az netlik olur. Fiyatların oturması zaman alır, çünkü problemle ilgili ayrıntılar hemen ortaya çıkmaz.
Bu olaylar çoğunlukla tahmin edilemez gibi görünse de, büyük resme bakabilen akıllı yatırımcı, genellikle çeşitli olasılıkları önceden hesaba katarak yeterli nakit bulundurur, ve piyasa düşüşe geçtiğinde dipten toplayarak portföyündeki varlıkların alış ortalamasını düşürür.
Hatta yatırımdan çok yüksek riskli spekülatif işlemlerle uğraşıyorsanız, açık (short) pozisyonlar alarak kar elde etmeniz bile mümkün olabilir. Uzun süren sistematik bir gerilemeye karşı en iyi savunma, altın, gayrimenkul gibi fiziksel varlıklardır (tabii emlakla ilgili krizde gayrimenkul yatırımı iyi fikir olmayabilir, çünkü aşırı pahalı olan bu varlıklar şiddetli bir şekilde düşmeye devam edebilir).
Sistematik Olmayan Riskler
Örneğin, şirket iyi performans gösteremeyebilir, öngörülen kazançlar, geleceğe yönelik tahminler vb. hedeflere ulaşamayabilir. Bu nedenle, temel analiz, yatırımcıların belirli bir hisse senedine veya hisse senedi sınıfına yatırım yapma risklerini değerlendirmelerine yardımcı olur, böylece en iyi yatırım kararları vermesini sağlar.
Yine, öngörülemeyen bir olayın belirli bir hisse senedini veya ilgili hisse senedi grubunu etkilemesi durumunda riski azaltmak için farklı hisse senedi sınıfları arasında çeşitlendirme yapmak akıllıca bir fikir olabilir.
Hisse Senedi Piyasasında Risk Yönetimi Stratejileri
Araştırmanızı iyi yapın
Hisse senedi piyasasında yatırım yapmaya karar verdiyseniz, şirketin bilançolarını ve faaliyet raporlarını incelemeyi, ulusal ve küresel ekonomiyi, enflasyon, faiz hareketleri, emtia fiyatları gibi faktörleri öğrenmeniz gerekiyor.
Bu faktörleri ve borsa hareketleriyle ilişkilerini iyi anlamanız, yatırımlarınızı daha iyi planlamanıza yardımcı olacaktır. Aksi takdirde, yatırımlarınız yüksek riskli spekülasyondan başka bir şey olmayacaktır.
Piyasa momentumunu takip edin
Piyasadaki çeşitli ekonomik faktörleri ve tarihsel eğilimleri detaylıca inceleyerek genel piyasanın ve belirli hisse senetlerinin hareket ettiği yönü belirleyebilirsiniz. Kriz zamanlarında bile iyi kazanç sağlayacak bazı hisse senetlerini bulmak mümkünken, diğer birçok hisse senedi sadece hayal kırıklığına uğratır.
Piyasanın momentumunu belirlemeniz ve ardından yatırımlarınızı olumsuz etkilerden başarılı bir şekilde korunabilecek şekilde planlamanız gerekmektedir. Bu, borsadaki en önemli risk yönetimi stratejilerinden biridir.
Çeşitlendirin
Tüm yumurtalarınızı asla tek sepete koymayın. Borsaya yatırım yapmanın risklerini başarılı bir şekilde en aza indirmek için portföyünüzü farklı varlık sınıfları ve farklı sektörlerdeki şirketlerin hisse senetleri ile çeşitlendirebilirsiniz.
Borsada risk yönetimi için stratejik araçlar
Piyasaya giriş ve çıkış noktalarınızı planlamak için stop-loss gibi stratejik yatırım araçlarından yararlanabilirsiniz. Ancak bu araçlar uzun vadeli yatırımlarda asla kullanılmamalıdır, çünkü piyasayı kimse tahmin edemez. Ayrıca stop-loss kullanırsanız büyük fırsatları kaçırabilirsiniz. Örneğin, iyi para kazanan, geleceği parlak, ancak popüler olmayan bir şirketin ucuz hisse senetlerinden satın almaya karar verdiniz. Eğer bu şirket, işlerini başarılı bir şekilde yürütmeye devam ederse, hisse senedi fiyatları 5-10 kat yükselebilir, fakat yükselişe geçmeden önce %30-%50 değer kaybedebilir, özellikle de piyasalar genel olarak düşüşe geçerse. Ancak siz stop-loss’unuzu %20 olarak ayarlarsanız hem para kaybedebilirsiniz, hem de büyük fırsatı kaçırabilirsiniz.
Sabırlı olun
Sık sık dalgalanan piyasa koşullarında paniğe kapılırsanız asla başarıya ulaşamazsınız. Bir yatırımcı olarak, korkuyla ve telaşla kararlar vermek yerine hisse senetlerinize ve stratejilerinize odaklanmalısınız.
