Altın standardı, kağıt para yerine altın değişim sistemi için kullanılan parasal bir terimdir. Altın standardına sahip ülkelerde kağıt para sahipleri paralarını sabit fiyat üzerinden altına çevirebiliyorlar, ancak günümüzde altın standardı hiçbir ülkede kullanılmıyor.
Altın standardının ülkelerdeki para çıkışını ve girişini düzenlediği düşünülmektedir. Bunun nedeni, hükümetlerin altın ihracı üzerinde çok güçlü kontrole sahip olmasıdır. Ayrıca, fiyat seviyeleri de hükümetler tarafından kontrol edilir. Ancak devletler arz ve talep dengesizliği yüzünden bu sistemin durdurulmasına karar vermiştir.
Altın Standardının Kısa Tarihi
Altın standardı ekonomiyi sağlam tutmanın en etkili yolu olarak kabul ediliyordu. 1900’de ABD’de çıkarılan altın standardı ile ilgili yasada altının kağıt parayla değiştirilebileceğinden bahsedilmişti. Bu yasaya göre hükümet, altının değerini belirler ve hükümet tarafından belirlenen fiyat üzerinden kağıt parayı altına dönüştürmek mümkündü. Altın standardının amacı ekonomiyi kontrol etmekti, fakat kaynaklar yetkililer tarafından kötüye kullanılmıştı, çünkü altının ihracı serbest piyasa tarafından değil, hükümetler tarafından kontrol ediliyordu.
Altın standardı, ABD hükümeti tarafından ülkedeki para arzını kontrol etmek için belirlenen standart bir altın fiyatıydı. Devlet altın fiyatlarını belirlediği için vatandaşlar kağıt paralarını o dönemde altına çevirebiliyordu. Altın fiyatları ülkede uygulanan mutlak ekonomiyi inşa etmişti. Bu altın fiyatı bir standart olarak kabul edilmişti ve bu nedenle ülke bu standarda uymalıydı.
Altın Standardı Çeşitleri
Altın standardı türleri aşağıdaki gibidir:
- Altın Değişim Standardı
- Külçe Altın Standardı
- Altın ve İtibari Para Standardı
- Altın Türü Standardı
Altın Standardının Çöküşü
Ülkeler, ekonominin hesaplanmasında kullanılan uygun standardı ve onaylanmış para mübadelesi yöntemini, yani altın standardını terk ettiler. Şu anda, hiçbir hükümet bu yöntemi ekonomide kullanmamaktadır. Bu sistemin kaldırılmasına birçok faktör yol açmıştır. Bu standardın terk edilmesinin en büyük nedeni, altının dolaşımının kısıtlı olması nedeniyle paranın değerini yükseltememesiydi. Bu nedenle, ABD hükümeti tamamen itibari paraya geçiş yaptı ve bu konuyla ilgili şu ana kadar herhangi bir ciddi sorun yaşanmamıştır.
Bu standardın ekonomi üzerindeki etkisi biraz karmaşıktır. Küçük toplumlarda oldukça etkili olabilir, ancak günümüzde herhangi bir ülkede başarıyla uygulanması oldukça zordur.
Sadece ABD’nin değil, birçok ülkenin altın standardı vardı. Kağıt paranın henüz pek gelişmediği zamanlarda, altın en güvenli para birimi olarak kabul ediliyordu. Hükümetler, ekonomideki para akışını kontrol etmek için bu yönteme güveniyordu. Ancak hükümetlerin eşitlik kavramını değiştirmesiyle bu sistemler etkilerini kaybetmeye başladılar.
Altın Standardının Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları
- Bu standart, hükümetlerin ülke ekonomisini kontrol etmesine yardımcı olur.
- Ülkedeki enflasyon daha geniş ölçüde yönetilebilir.
- İhracatın altın olarak yapılması ve rezervin artması nedeniyle ülkenin altın rezervinin korunması mümkündür.
Dezavantajları
- Altın standardı, başka herhangi bir ülkede ticaret yapma ve sürdürülebilir bir şekilde mal ihraç etme olanağı sunmaz.
- Ayrıca, bu standardın normları çok katı olduğu için iş dünyasının büyümesini de engelleyebilir.
- Hükümetler altın standardı ile enflasyonu istediği gibi kontrol edemez, ve bu nedenle piyasalarda durgunluk yaşanabilir.
- Ekonomiye bir bütün olarak fayda sağlamaz.
Özet
Altın standardı, birkaç ülke tarafından kullanılan parasal değişim yöntemiydi, ancak avantajlarından çok dezavantajları olduğu için günümüzde tüm ülkelerde kağıt para kullanılmaktadır. Bazı ülkelerin hala bir miktar altın rezervi bulunmaktadır, ancak tüm dünya küreselleşme için artık itibari para politikalarını kullanıyor.
